Geschiedenis

Dit artikel is geschreven door Veronique Voorn-Verkleij en werd gepubliceerd in het tijdschrift Historische Vereniging Vleuten, Haarzuilens & De Meern.
Jaargang 42, September 2022

Vakantie Ontspanning Vleuten-Haarzuilens al 60 jaar een feest voor de kinderen

Op de warmste dag van het jaar 2022 had ik een gesprek met bestuurslid Marjoleine Gondelach en staflid Irene van Dijk-de Rooij van Vakantie Ontspanning Vleuten-Haarzuilens over 60 jaar kindervakantieweek in de kern van Vleuten. Marjoleine nam het secretariaat in 1997 over van haar vader Jaap Gondelach die dit samen met haar moeder Ada Gondelach 22 jaar runde. Jaap zat vanaf 1972 t/m 2014 in de staf. De opa van Irene, Carel de Rooij, zat in de staf van 1965 t/m 1994 en zij doet nu veel van de taken die haar opa toen ook deed. Dit jaar (eigenlijk verleden jaar, maar ook dit kon geen doorgang vinden door corona) werd gevierd dat 60 jaar geleden een groep enthousiastelingen de koppen bij elkaar stak om de Vleutense en Haarse kinderen een vakantieweek aan te bieden als afsluiting van de lange zomervakantie. Het was de initiatiefnemers in 1961 opgevallen dat er veel kinderen waren in Vleuten en Haarzuilens die niet op vakantie gingen. Dat was een probleem zowel voor de kinderen als voor hun ouders. Het moest een laagdrempelig evenement worden met als uitgangspunt dat de kinderen elkaar veilig in de eigen omgeving konden ontmoeten. De week vond meteen gretig aftrek.

Het begin

De eerste kindervakantieweek werd gehouden op het voetbalveld in Haarzuilens aan de Eikstraat, zo vertelt ons Carel de Rooij in een interview in Weekkrant de VAR in augustus 1991. Hij werd geïnterviewd naar aanleiding van het 30-jarig bestaan van de Vakantie Ontspanning Vleuten-Haarzuilens. Het eerste organiserend Comité bestond uit waarnemend voorzitter de heer J.P. Bartels, die in de eerstvolgende vergadering werd opgevolgd door de heer Brakenhoff. Mevrouw van Gisbergen was secretaris en mejuffrouw Schuurs de penningmeester. Leden van het Comité waren de heren Bouten, Van der Klei, Van Gisteren, Bruggeman, Van Selm, en Geutselaar, mevrouw Van der Aard en mejuffrouw Mulder. Uit Haarzuilens kwamen daar nog bij mejuffrouw De Greef en mejuffrouw Van der Meer. Carel de Rooij zorgde in het begin voor het materieel.

Het Comité vergaderde in de beginjaren ‘60 en ‘70 in café ‘t Wapen van Haarzuylen van de familie Versteeg. Later vergaderden ze in Het Oude Raadhuis, waar nu de supermarkt Dirk van den Broek is. Ook kwamen ze wel bij elkaar in het oude café Vallen en later in de oude Schakel. Nu wordt er nog steeds vergaderd in de Schakel.

Een stichting is het pas sinds 1975. Dit moest, om er voor te zorgen dat de staf en leiding verzekerd konden worden. Daarvoor werd gesproken over ‘het Comité’. De precieze oprichtingsdatum is niet meer te achterhalen omdat op een gegeven moment een deel van het voorzittersarchief per ongeluk is opgeruimd. Het oudste notulenboek begint in 1968. Het Comité bestond uit een zo breed mogelijke doorsnede van de maatschappij. Zo zaten er door de jaren heen leraren in van de basisscholen, zr. Marie-Jozé van klooster Spes nostra, kapelaan Wissing van de Willibrordparochie in Vleuten, een ambtenaar van de gemeente Vleuten-De Meern, maar ook mensen uit het bedrijfsleven en gewoon ouders van jonge kinderen.

Een oud-voorzitter die heel lang voorzitter is geweest, is Gerard van den Broek. Uit zijn notities kunnen we opmaken dat in de eerste tien jaren van de kindervakantieweek er heel veel wisselingen zijn geweest in het bestuur. Toen hij zelf voorzitter werd, heeft hij het zo’n 25 jaar lang volgehouden, van 1962 tot 1986. Daarna kwam Fred van de Bosch tot 1991. Toen 3 jaar Roland Dorrestijn tot 1999. Daarna Thijs van de Beek en vanaf 2018 bestaat het bestuur (secretaris en penningmeester) uit een bevoegd co-voorzitterschap van Marjoleine Gondelach en Gerrit van Doorn.

De financiën

De Vakantieweek wordt bekostigd uit meerdere bronnen.  Om te beginnen is daar de deurcollecte in Vleuten en Haarzuilens. In 1962 bracht de collecte een bedrag op van 1.067,00 gulden, een voor die tijd behoorlijk bedrag. In 1964 bedroeg het bedrag van de collecte al 1528 gulden en in 1967 1738 gulden. De laatst vermelde collecte is van 1988. Die leverde 4312 gulden op. Er werd dus diep in de buidel getast om de week te laten slagen. Daarnaast kreeg het Comité subsidie van de gemeente Vleuten-De Meern. In 1972 bedroeg die subsidie bijvoorbeeld 2500 gulden, maar in 1973 was die al opgelopen tot 3500 gulden. Waarschijnlijk wilde de gemeente niet dat er een negatief saldo ontstond. Toen in 2001 Vleuten en Haarzuilens bij Utrecht kwamen, werd de subsidie aangevraagd via sport en spel, leefbaarheidsbudget en sinds een aantal jaar via het initiatievenfonds. Het is ieder jaar afwachten of het ook wordt toegekend, maar nog ieder jaar heeft de stichting een bijdrage van de gemeente ontvangen. Ook kwamen en komen er giften in goederen binnen van organisaties, particulieren en het bedrijfsleven. En dan is er nog het inschrijfgeld dat ouders per kind betalen. De eerste jaren was dat een marginaal bedrag. Al naar gelang het subsidiebedrag kon het inschrijfgeld bestaan uit 50 cent tot 2 gulden 50. Dat lijkt erg weinig, maar de entree voor dierentuin Burgers Dierenpark kostte in die tijd 55 cent per kind. In 1967 was het inschrijfgeld al gestegen naar 7 gulden 50. Nu bedraagt het inschrijfgeld 38 euro per kind. De stichting streeft ernaar het inschrijfgeld zo laag mogelijk te houden zodat, volgens de doelstelling van de VOVH,  het toegankelijk blijft voor iedereen.

De vakantieweek

Vroeger werd de week traditiegetrouw geopend door de burgemeester. Eerst was dat natuurlijk burgemeester Van der Heide, later burgemeester Middelweerd en daarna burgemeester Westra. Wethouder mevrouw Melcherts heeft de week ook wel geopend. Nadat ze uit Haarzuilens vertrokken, werden de vakantieweken op verschillende plekken in Vleuten en Haarzuilens georganiseerd – de laatste tijd als vaste plek op het grasveld aan de Hindersteinlaan met tent. Bij slecht weer kon worden uitgeweken naar de Fletiohal. Tegenwoordig staat er een tent waar bij slecht weer kan worden geschuild. De eerste tent voor voorstellingen kwam in 1969, zodat alle ca 600 kinderen tegelijk naar een film of voorstelling konden kijken.

Nu het grasveld aan de Hindersteinlaan vol staat met noodgebouwen van de Willibrordschool, is het voor de stichting toch geen optie om de week op een ander terrein te houden. Er is gewoon een iets kleinere tent en – ook vanwege minder jongeren die leiding willen zijn – wat minder kinderen dan voorheen. Dit jaar zijn dat er 250 geweest. Normaliter waren dat er zo’n 350. Belangrijkste reden om op het grasveld te blijven is de zichtbaarheid van de vakantieweek, zowel voor de kinderen, als voor de ouders en de leiding. Als het echt niet mogelijk is, heeft de stichting alternatieve velden in het vizier, maar de kern Vleuten is toch de beste plek.

Het oudste bewaarde programmaboekje is uit 1971. Daarin staat het voorlopige programma en wat opvalt is dat bepaalde onderdelen nog altijd bestaan. Zo was er toen een speurtocht, een skelterwedstrijd, zeskampsport, een fietsenrally, een brandspuitwedstrijd, een bouwspel, een voetbalcompetitie, een optocht en op vrijdag een uitgaansdag naar een nog geheime locatie. In de nieuwsbrief van 2011 worden de volgende activiteiten genoemd: brandspuiten, knutselen, Hollandse spelletjes, ruilmarkt, optocht door Vleuten, voetballen en een dagje uit naar een speeltuin.

Het brandspuiten is al in de jaren ’60 geïntroduceerd en is een echte hit. Als dat niet plaatsvindt, zijn de kinderen teleurgesteld. De ruilmarkt is ontstaan in de jaren ’80. Die is ingevoerd omdat men merkte dat de activiteiten heel druk waren voor heel veel kinderen en het ook wel een rustpunt was in de week.

Ook de optocht stamt al uit de jaren ’60. Behalve versierde wagens en verklede kinderen deden hier drie drumbands aan mee. Marjoleine vertelt dat ze de route van de optocht een aantal keren hebben veranderd, omdat hij op een gegeven moment te lang was voor sommige kinderen. Hij is toen ingekort en ook wel verlegd naar de wijken waar de meeste kinderen vandaan kwamen, zodat er ook veel publiek langs de route zou staan. Tegenwoordig is een belangrijk criterium de drukte van de wegen die overgestoken moeten worden. Het is steeds moeilijker om wegen af te zetten. Vroeger was de optocht op donderdag. Later is het programma omgegooid en wordt de optocht op dinsdag gehouden. En dat beviel zo goed, dat bepaalde delen in het programma sindsdien onveranderd zijn gebleven.  

Vroeger werden er ook wel pannenkoeken gebakken. Soms gebeurde dat in het park bij Kasteel de Haar waar men een dagje verbleef. Sporadisch wordt dat nog wel eens gedaan, maar de organisatie van het pannenkoeken bakken is erg intensief.

De week werd altijd afgesloten met een dagje uit met de bus. Vroeger werden de bussen gratis geleverd door Kabo de Haas uit de Schoolstraat, die daarvoor oude opgelapte bussen gebruikte. Chauffeurs waren vaak gepensioneerd en kwamen uit Vleuten en omgeving. De eerste bustocht was in 1964. In 1966 gingen de kinderen naar Circus Boltini. Ook werd het bosbad Hoeven een aantal keren bezocht. En een dierentuin is wel eens aangedaan toen de prijzen dat nog toelieten. Tegenwoordig gaat de reis wel eens naar Oud Valkeveen of een andere leuke speeltuin.

Prijzen

Alle kinderen krijgen op donderdag wel een prijsje uitgereikt voor een onderdeel van de vakantieweek. Deze prijzen bestaan uit een lintje met het logo van de kindervakantieweek. Tegenwoordig hebben de prijzen de kleur van de groep: geel, groen, blauw, rood en wit voor de optocht. De lintjes zijn natuurlijk vooral een aandenken aan de hele week.

Vroeger gaf kantoorboekwinkel/speelgoedwinkel Wortel ook hoofdprijsjes voor de optocht weg. Dan mocht je voor bijvoorbeeld 2 gulden iets uitzoeken in de winkel.

Leiding

Het eerste jaar waren de leiders allemaal moeders van de kinderen die meededen. Al gauw hadden de organisatoren in de gaten dat ze dat beter anders konden oplossen: de moeders waren veel te streng. Ze zijn toen overgestapt op jongere leiding. In het begin waren dat middelbare-scholieren van rond de 17 of 18 jaar oud, of zelfs nog iets ouder. Later mocht je al leiding worden vanaf 14 jaar. In de hoogtijdagen waren er wel honderd jongeren in de leiding. Als je honderd jongeren hebt, dan zijn er ongeveer zeshonderd kinderen die deelnemen aan de week. Er reden in die tijd wel twaalf bussen naar de speeltuin. De feestavond op vrijdagavond werd/wordt speciaal voor de leiding georganiseerd als bedankje.

Er waren toen ook twee voorbereidingsavonden voor de leiding. In 1966 was de eerste leidingavond, daarvóór bestond die nog niet, de leiding had ook een eigen instructieboekje, die ze kreeg in juni. Voorafgaande aan de  kindervakantieweek was de kaderavond voor de leiding. De eerste was in de jaren ’70. Dat laatste gebeurt nog steeds. Dan horen ze welke kinderen in hun groepje zitten en uitleg over de week en dan moeten ze het weekeinde vóórdat de week begint langs de kinderen om zichzelf voor te stellen. Ze gaan dan bij de ouders en kinderen thuis langs. Die krijgen het nummertje dat ze die week moeten dragen, en de ouders weten dan wie de leiding van hun kind is. Groepjes bestaan uit zes tot twaalf kinderen met twee jongeren voor de leiding. Twaalf kinderen is wel een uitzondering. Dat gebeurt alleen in de groepen met de oudste kinderen die zelf aangeven dat ze heel erg graag bij elkaar willen, en dan wel met oudere leiding.  

Normaal kunnen er nu 30 groepen met leiding zijn en dan is de berekening 30 x 10 kinderen. Soms is het wat meer. Dit jaar konden er minder kinderen mee doen. Er was te weinig leiding voor 30 groepen en de tent was iets kleiner. Het tekort aan jongeren wordt veroorzaakt door meerdere dingen. De jongeren van deze tijd gaan andere dingen doen: die werken, die gaan op vakantie en dat was vroeger allemaal iets minder. Mogelijk zijn ze ook een beetje het contact verloren. Twee jaar is er geen vakantieweek geweest door corona. Kinderen van 12 jaar zien normaliter de leiding en denken dan: dat is wel leuk. Een jaartje overslaan en dan wil je dat jaar erna de leiding gaan doen. Dan blijf je er een beetje bij. En als je dat jaartje niet mee doet, dan fiets je er toch even langs en dan klets je met de leiding. En dat is nu twee jaar niet mogelijk geweest. Daarom vindt de stichting ook dat zichtbaarheid heel belangrijk is en willen ze graag op het veld aan de Hindersteinlaan blijven.

De week wordt voor de leiding ook bijzonder afgesloten met een feestavond. Ook die kent al een heel lange traditie. De jongeren mogen op de feestavond een introducee meenemen die mogelijk de volgende keer ook mee wil doen als leiding, want de leidingavonden zijn natuurlijk ook vooral bedoeld om nieuwe leiding te trekken. Een bijzondere vermelding verdient mevrouw Nol de Wissel uit Haarzuilens. Zij heeft zich heel lang ingezet voor de kindervakantieweek, vanaf 1967 t/m 2008. Zij was heel fanatiek in het ophalen van prijsjes bij de ondernemers voor de leiding en ze liep collecte in heel Haarzuilens. Dat deed ze niet met een collectebus, maar met een grote witte portemonnee. Ze haalde meer geld op dan alle anderen, en wist enorm veel prijzen te organiseren voor de feestavond. Irene vertelt dat ze de prijzen bij hun thuis klaarmaakte. Het waren pakketten met bijvoorbeeld een cadeaubon van de slager, een worst en een fles wijn. Als je binnenkwam, kreeg je van haar al een lootje en mocht je bij het weggaan je pakket ophalen. Ze maakte altijd voor iedereen wat.

Een ander persoon die we niet mogen vergeten in dit verhaal is Henny van Bekkum. Zij was de vaste  EHBO-ster van de VOVH tot 2012.

Reclame

In de beginjaren maakte het Comité Vakantie Ontspanning Vleuten-Haarzuilens informatieboekjes die huis aan huis werden verspreid in Vleuten en Haarzuilens. In het boekje stonden de adressen waar je je kon opgeven voor de vakantieweek. Ongeveer driekwart van de schoolgaande kinderen maakte hier op een gegeven moment gebruik van. Later kregen de kinderen een nieuwsbrief mee bij de schoolbrief van hun school en tegenwoordig gaat het via de e-mail van de scholen. Opgeven gaat geheel digitaal.

Vroeger was er een bepaalde dag waarop je je inschrijfformulier kon inleveren. Dan stonden de moeders met hun briefje in de rij en dan hoopten ze dat hun kind bij de eerste drie- of vierhonderd zat. Ouders zaten soms al twee uur voordat de inschrijving begon op de stoep voor het huis waar de inschrijving plaatsvond om te zorgen dat ze erbij waren. Irene vertelt: Als ik er dan langs wilde om het tafeltje te bemensen van de inschrijving dan was het: “Ho mevrouw, achter aansluiten.”

Tegenwoordig is er naast het bekend maken op social media veel mond-op-mondreclame. Ouders houden zelf al in de gaten wanneer je kan inschrijven en maken elkaar erop attent.

Noord-Ierse kinderen

In de jaren 1984, ’85, ’86, ’87, ’91 en ’92 kwamen Noord-Ierse kinderen met twee of drie begeleiders naar Vleuten. Dit gebeurde in samenwerking met de Stichting Europa kinderhulp. Deze stichting heeft als doel kinderen uit Europa in moeilijke situaties een vakantie te bieden. De situatie in Noord-Ierland was in die tijd zeer onrustig en vaak zelfs beangstigend. De kinderen konden hier twee weken van heerlijke rust en ontspanning krijgen en deden in de tweede week mee aan de kindervakantieweek. Ze werden in tweetallen ondergebracht bij gastgezinnen in Vleuten, Haarzuilens, Kockengen, Harmelen en Breukelen. Het eerste jaar waren het 40 kinderen, het tweede jaar 28 , het derde jaar 38, het vierde jaar 29 en de laatste twee jaar 15 kinderen. De kinderen kwamen uit Derry en Londonderry waar ze niet veilig over straat konden, laat staan dat ze er konden spelen. De vakantieweek zag er verder uit als gebruikelijk met brandspuiten, pannenkoeken in Haarzuilens, voetballen, fietscross, de optocht met als thema Indianen en natuurlijk het dagje uit met de bus. In de week voorafgaande aan de vakantieweek konden de Noord-Ierse kinderen acclimatiseren en was er een filmmiddag. Deze middagen werden – ook in andere jaren – gehouden in het Icarus-gebouw, Pastoor Ohllaan 39, of in de hal van de firma Goes aan de Schoolstraat, hiervoor werden knipkaarten uitgedeeld. De middagen waren gratis voor alle kinderen uit Vleuten. Ook als je niet meedeed aan de vakantieweek.

De kosten werden opgebracht door sponsors, door meer subsidie van de gemeente Vleuten-De Meern, door Europa Kinderhulp, extra collectes en een keer was er een speciale voetbalwedstrijd georganiseerd: bekende Nederlanders tegen VV-De Meern. Daar deden onder andere Ron Brandsteder, Serge (van Saskia en Serge), Albert West en Maarten Spanjer belangeloos aan mee. Een kaartje kostte vijf gulden. Dat bracht een leuk sommetje op. Er zijn langdurige vriendschappen ontstaan tussen de Nederlandse en de Noord-Ierse leiding. De derde keer dat de Noord-Ierse kinderen kwamen, bestonden beide stichtingen 25 jaar. De vakantieweek werd toen officieel geopend door Commissaris van de Koningin Jonkheer Beelaerts van Blokland in aanwezigheid van wethouders Melcherts en Beurskens.

Marjoleine en Irene besluiten hun verhaal met te vertellen dat ze voor hun gevoel al hun hele leven bij de kindervakantieweek zijn geweest. Eerst meedoen als kind, toen zo’n jaar of vijf als leiding en daarna in de staf. Ze hebben een geweldige tijd gehad, ook met de Noord-Ieren en als leiding.

 De VOVH heeft dus al een oude kern die al heel lang meedoet, maar er komt ook steeds nieuwe aanwas in de staf – wat best bijzonder is voor een organisatie die vanaf het begin alleen maar uit vrijwilligers bestaat. De staf bestaat nu uit 34 mensen. Vroeger waren dat er maar twintig. Onderling hebben ze het ontzettend leuk met elkaar en ze hopen deze week nog lang te kunnen blijven organiseren.

Eén ding willen ze nog kwijt: heeft u oud materiaal over de Vakantie Ontspanning Vleuten-Haarzuilens, hetzij foto’s, krantenartikelen of ander materiaal, dan wil de stichting daarmee haar archief graag uitbreiden. U kunt rechtstreeks contact opnemen met de stichting via haar website of met de redactie van de Historische Vereniging. Alles is welkom.